Yağmur bahçesi nasıl çalışır? Neden yağmur bahçesi kurmalı? Yağmur bahçesi planlama ve yapım aşamaları nelerdir? Yağmur bahçesi tasarımında bitkilendirme stratejisi nasıl olmalıdır?
Yağmur bahçesi, sağanak yağışlardan sonra sert yüzeylerden akan yağmur suyunun yönetilmesi için çekici, bakımı kolay ve yaban hayatı dostu bir alan oluşturma fırsatı sunar. Amaç, yağmurdan en yaratıcı şekilde yararlanmaktır.
Basitçe söylemek gerekirse, yağmur bahçesi, çatı, araba yolu ve kaldırım gibi diğer sert yüzeylerden akan suyun toplandığı sığ bir toprak çukur alandır.
Bahçe, gelen yağmur suyunu kısa bir süre toplayıp tutmak ve suyun yavaşça toprağa geri sızmasını sağlamak için tasarlanmıştır. 48 saate kadar su birikintisine dayanabilen bitkilerle dikilir. Kenarlara doğru kuraklığa daha dayanıklı bitkiler kullanılır. Doğru türde bitkilerle dikildiğinde yağmur bahçeleri kuşları, kelebekleri ve diğer vahşi yaşamı da çeker.
Yağmur Bahçesi Nasıl Çalışır?
Yağmur bahçesine, çatılar, kaldırımlar, araba yolları ve teraslar gibi geçirimli olmayan (sert) yüzeylerden su gelir. Bahçedeki çukur alan suyu tutar ve suyun bitkiler, malç ve toprak sayesinde doğal olarak süzülerek toprağa geri gitmesini sağlar. Bu süreçte birçok kirletici madde süzülerek toprakta zaman içinde parçalanır. Fırtına sırasında oluşan yağmur suyunu yakalayarak, yağmur bahçeleri, fırtına suyu drenaj sistemlerine ve yakın akarsu, göl gibi su kütlelerine akan kirliliğin miktarını azaltır.
Yağmur Bahçesi Oluşturmak Neden Önemlidir?
Yağmur bahçesi suyu sadece toplamakla kalmaz, aynı zamanda akış hızını azaltır, hacmini kontrol eder ve yeraltı suyu rezervlerine yavaşça iletilecek şekilde geçiş süresini uzatır. Bu sayede yerel drenaj sistemlerine baskı azalır, kirlilik azalır ve yerel ekosistem desteklenir. Beton veya asfalt yüzeylere kıyasla, yağmur bahçeleri hem estetik açıdan zenginlik katar hem de çevre açısından soğutucu etki sağlar ve biyolojik çeşitliliği artırır.
* Sulama ihtiyacını azaltarak belediyenin su kaynaklarını korur
* Yağmur suyunun doğal olarak toprağa sızmasını sağlar
* Gübre, pestisit ve diğer kimyasalların çim ya da yapıdan akıp gitmesini azaltır
* Yerel su kalitesini iyileştirir
* Bahçe bakımını azaltır
* Bahçeden alınan keyfi artırır
Yağmur Bahçesi Konum, Planlama ve Yapım Aşamaları Nelerdir?
Yağmur bahçelerinin suyun doğal olarak aktığı yağmur oluklarının, araba yollarının, terasların ya da kaldırımların altında kurulması uygundur. Genellikle yağmur bahçeleri, bina temellerinden en az 3 m uzaklıkta olmalıdır; aksi takdirde su baskın sorunlarına yol açabilir. Ayrıca, yağmur bahçelerinin fosseptik sisteminin üzerinde, temellere çok yakın veya mevsimsel yüksek su tablasının toprak yüzeyine 60 cm mesafeden daha yakın olduğu yerlerde oluşturulmasıi önerilmez.
Zemin uygunluğunu test edin: 25 cm derinliğinde bir çukur kazıp suyla doldurarak, 50 mm/saat’ten hızlı boşalıyorsa (iyi drenaj), uygun zemin olduğu anlaşılır.
Yönlendirme: Çatılardan veya sert zeminlerden gelen suyu, çukura yönlendirmek için drenaj kanalları ya da doğal hendekler kullanılabilir. Binaya en az 5 metre mesafede olması tavsiye edilir.
Boyutlandırma: Yağmur bahçesi ideal olarak su toplama alanının %20’si kadar olmalıdır.
Topografya: Süzülmeyi kolaylaştırmak için, geniş ve sığ bir çanak formu idealdir. Çıkarılan toprak, bahçenin etrafına 6 inç (yaklaşık 150 mm) yüksekliğinde bir set (berm) oluşturmak için kullanılabilir; taşkın durumları içinse taş kaplı bir tahliye kanalı düşünülmeli.
Yağmur Bahçesi Tasarımında Bitkilendirme Stratejisi Nasıl Olmalıdır?
Çeşitlilik önemlidir: Biyoçeşitlilik sağlamak için hem yerli hem de yabancı ama suya dayanıklı bitkiler bir arada kullanılmalıdır. Yaklaşık 10 farklı tür, metrekare başına iki ya da üç grup halinde dikilebilir.
Yağmur bahçelerinde tek tip değil, hem yerli hem de yerli olmayan bitkilerin bir arada kullanılması önerilir. Yoğun ve çeşitli bir bitki örtüsü oluşturmak için farklı türlerden faydalanmak, yerel kuşları ve böcekleri çekerek ekosisteme katkı sağlar.
Bitkilerin yerleşiminde yükseklik düzeni önemlidir. Bahçenin merkezine, köklerinin derinlerle etkileşime geçmesini sağlamak için daha uzun türler ekilmelidir. Kenarlara doğru ise görünümün açık kalmasını sağlamak için daha kısa bitkiler tercih edilmelidir.
Bir yağmur bahçesinde genellikle metrekare başına iki veya üç farklı bitki türünün gruplar hâlinde dikilmesi tavsiye edilir. Bu çok çeşitlilik, bazı türler gelişmese bile bahçenin genel sağlığını ve görünümünü korur. Her zaman nemli kalmayan bir alan olduğu için, hem kuraklığa hem de su baskınlarına dayanıklı türler seçmek çok önemlidir.
Örnek türler: Sambucus nigra (kara mürver), Rosa rugosa (acı gül), Carex pendula ve Zantedeschia aethiopica (arum lily) gibi türler önerilmektedir. Bahçenin çevresine çim veya yabani çiçek karışımı eklenerek estetik bir görünüm sağlanabilir.
Bakım Kolaylığı
Başlangıçta hafif yabancı ot kontrolü gerekebilir; ancak bitkiler yerleştiğinde bakım ihtiyacı azalır. Sıcak yaz günlerinde, topraktaki kaybedilen nemi dengelemek için yağmur tutucu ile sulama yapılabilir.
Kışın ölü bitkilerin temizlenmesi ya da zaman içinde meydana gelebilecek erozyonun önlenmesi için berm üzerinde topaklama işlemi yapılabilir.
Fotoğraflar: 1- commons.wikimedia.org 2- commons.wikimedia.org
Editor - yesilodak.com