Veganlık belirli bir beslenme düzeninden ziyade bir yaşam tarzı seçimi ve bir felsefe.
Veganlık belirli bir beslenme düzeninden ziyade bir yaşam tarzı seçimi ve bir felsefe. Bir kişi; hayvan haklarını, çevresel faktörleri ya da daha sağlıklı bir yaşamı içeren etik nedenlerden ötürü vegan olabilir ve veganlar bu yüzden hayvansal kaynaklı hiçbir şey tüketmezler. Vejetaryenler, daha sağlıklı bir beslenme biçimine sahip olmak için vejetaryen oldukları gibi; hayvan haklarını düşünerek et grubunu yemeye karşı olan bireyler ve lezzetini sevmediği için et yemeyen bireyler de vejetaryen olabilir.Veganlar hayvansal kaynaklı hiçbir gıda tüketmediklerinden süt ve süt ürünleri, kırmızı et, tavuk veya hindi eti, balık ve deniz hayvanları hatta bal bile tüketmiyor. Hayvanlar üzerinde deney yapılarak üretilen makyaj ürünleri ve ilaçları bile kullanmıyorlar. Deri veya kürklü ürünler ile kıyafetleri giyenlere tepki gösteriyorlar.Vejetaryenler ise kendi aralarında da üç gruba ayrılıyor. Lakto-vejetaryenler (yumurta tüketmiyor, hayvansal gıda olarak yalnızca süt ve süt ürünleri tüketiyor), ovo-vejetaryenler (hayvansal gıda olarak yalnızca yumurtayı tüketiyor, et ve süt ürünlerini tüketmiyor), lakto-ovo vejetaryenler (öldürülmüş hayvan ürünü yemeyip, hayvan canlı iken ürettiği süt ve yumurtayı tüketiyor).Günümüzde birçok kişi vejetaryen ve vegan beslenme ile ilgili olsa da henüz tam olarak içeriğinden ve sağlığa ne kadar faydalı, ne kadar zararlı olduğundan bihaber. Vejetaryen ve vegan beslenmenin sağlığa bazı yararları olsa da zararları oldukça fazla. Bu nedenle alternatif sayılabilecek gıdalarla dengeli bir beslenme düzeni oturtulması çok önemli.Yapılan çalışmalar, zayıf gıda alımının yanı sıra hayvansal kaynaklı gıda tüketilmemesinin, birçok besin ögesi eksikliklerine sebep olduğunu ortaya koyuyor. Yeterli olarak alınamadığı için risk altında olunan besin öğeleri arasında Omega-3 yağ asidi, B12 vitamini, demir, kalsiyum ve D vitamini geliyor.
Örneğin Amerikan Kalp Birliği haftada en az 2 kez balık tüketimi öneriyor. Vejetaryen ve vegan beslenenler Omega-3 ihtiyacını balık tüketmedikleri için doğal yollardan karşılayamaz. B12 vitamini de özellikle kırmızı et, balık, tavuk ile süt ve süt ürünlerinde bulunur. Eksikliğinde anemiden yorgunluğa, iştahsızlıktan hafıza kaybı hatta depresyona dek birçok problem ortaya çıkarabilir.Demir eksikliği kişide kansızlıktan bağışıklık sisteminin azalmasına konsantrasyon bozukluğundan sinirliliğe birçok soruna yol açarken, kalsiyum yoksunluğu kemiklerin ve dişlerin yapısını çok yakından etkiler. D vitamini düzeyi de dünyada son yıllarda kanda fazlaca bakılan parametreler arasında. Ülkemizde de hızla önemi anlaşılmaya başladı. Eksikliğinde birçok hastalıkları tetiklediği çeşitli çalışmalar da gösteriyor.Özellikle D vitamini çeşitli kardiyovasküler hastalıkların, tip 2 diyabetin, osteoporozun, inflamasyonun, diş çürüklerinin ve çeşitli formlarda kanser tiplerinin önlenmesinde faydalı. Kan kolesterolü ve kan basıncını düşürücü faydası da bulunur. Temel kaynağı güneş ışığı ancak özellikle beslenmesinden süt- süt ürünleri ile balığı çıkaran veganlar ve et ile süt- süt ürünlerini tüketmeyen ovo-vejetaryenlerde eksikliği görülebilir.
Vejetaryen beslenmenin vegan beslenmeye göre sağlık açısından faydaları biraz daha fazla. Yapılan birçok çalışmada vejetaryenlerin et yiyenlere göre daha fazla zayıf olmaya eğilimi olduğu, daha sağlıklı görünebildikleri, kronik hastalık risklerinin daha az olduğu ve daha uzun ömürlü olduklarını gösteriyor.Vejetaryenler, doymuş yağ ve kolesterolden fakir, fazla miktarda kompleks karbonhidratlardan ve posadan zengin, tahıllı gıdalar, meyve ve sebze gibi gıdalardan daha fazla beslenmeleri dolayısıyla kalp ve damar hastalıklarından hipertansiyona, tip 2 diyabetten kansere dek birçok hastalık riskini azaltabilirler.Demir, kalsiyum, B12 ve D vitamini gibi besin ögesi eksikliklerini besin takviyeleri ile karşılayıp sağlıklı ve dengeli beslenme düzeni oluşturarak bu eksiklikleri azaltabilirler. Dünyada besin takviyelerinin doğal besinler yerine geçip geçmediği ve doğal gıdaların vücuda sağladığı biyo yararlılığı bir besin takviyesinin aynı ölçüde sağlayıp sağlamadığı hala tartışma konusudur.
Kaynak: acibadem
Editor - yesilodak.com