Hangi tür plastikleri geri dönüştürebiliriz?

Hangi Tür Plastik Malzemeleri Geri Dönüştürebiliriz?

Plastik; karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) ve diğer organik ya da inorganik elementlerin oluşturduğu monomer adı verilen; basit yapıdaki moleküllü gruplardaki bağın koparılarak polimer adı verilen uzun ve zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen malzemelere verilen isimdir.
Tanımdan anlaşılacağı üzere plastikler doğada hazır bulunmaz, doğadaki elementlere insan tarafından müdahale edilmesi ile elde edilir. Elde edilmesi belli bir sıcaklık ve basınç altında, katalizör kullanılarak monomerlerin reaksiyona sokulması ile olur.

Plastik ilk üretildiğinde toz, reçine veya granül hâlde olabilir. Genelde plastikler petrol rafinerilerinde kullanılan ham petrolün işlenmesi sonucu arta kalan malzemelerden elde edilir. Yapılan araştırmalara göre yeryüzündeki petrolün sadece %4'lük bir kısmı plastik üretimi için kullanılmaktadır.

Plastik, günümüzde en yaygın olarak kullanılan ve düzenli olarak atılan malzemelerden biridir. Dünya çapında yapılan araştırmalarda, insanların ürettiği çevre atığının yaklaşık %10'unun plastik malzemelerden oluştuğu tahmin ediliyor. 
Çalışmalar, gündelik yaşamda kullandığımız tüm plastik malzemelerin %50'sinin, tek kullanımlık malzemeler olduğunu gösteriyor.
Plastik malzemeler, günlük yaşamda hemen hemen her yerde kullanılır. Plastikten yapılmış nesnelerin bazıları, uzun süre boyunca kullanılmak üzere üretilir. Çok büyük bir bölümüyse kısa süreli kullanım için tasarlanıp üretilir. (Alışveriş poşetleri, şişeler, kaplar, gazete gibi.)
Plastik, doğada yüzyıllarca bozulmadan kalabilmektedir. Günümüzde çevremizde ve dünyanın en uzak köşelerinde bile plastik atıklar bulunmaktadır. Oysa plastik, geri kazanılabilen bir maddedir. Söz konusu plastik olduğunda, atık malzemeyi geri dönüştürme için büyük bir fırsatımız var.
Plastik malzemenin geri dönüşümünü düşündüğümüzde ilk ilişkilendireceklerimiz, plastik su şişeleri, naylon poşetler, yoğurt ve benzeri gıda kutuları, şampuan ve diğer kozmetik şişeleri olacaktır.Saydığımız bu ve benzeri ev kullanımı için üretilen plastik malzemeler endüstriyel geri dönüşüm tesislerinde tekrar tekrar dönüştürülebilir ve yeniden kullanıma kazandırılabilir.

Yaygın Olarak Kullanılan Plastik Türleri
 

• Polietilen (Polyethylene) (PE): Geniş bir kullanım alanı vardır.
• Polipropilen (Polypropylene) (PP): Yaygın kullanılan plastiklerdendir. Otomobil yan sanayinde, bahçe mobilyalarında vb. yerlerde kullanılır.
• Polistiren (Polystyrene) (PS): Paketleme, elektronik ve beyaz eşyaların plastik kısımları vb. kullanım alanları vardır.
• Polietilen tereftalat (Polyethylene terephthalate) (PETE): Pet şişe ismi bu malzemeden gelmektedir.
• Polyamid (Polyamide) (PA) (Nylon): Fiber, diş fırçası kılları, misina vb. kullanım alanları vardır.
• Polyester (Polyester): Tekstilde kullanımı yaygındır.
• Polivinil klorür (Polyvinyl chloride) (PVC): Boru, profil vb. imalatında kullanılır.
• Polikarbonat (Polycarbonate) (PC): CD, gözlük vb. imalatında kullanılır. Alevi iletmeme ve kendini söndürme özelliğine sahiptir.
• Akrilonitril bütadien stiren (Acrylonitrile butadiene styrene) (ABS): Elektronik aletlerin plastik aksamında yaygın olarak kullanılır.
• Poliviniliden klorür (Polyvinylidene chloride) (PVDC) (Saran): Yiyecek paketlemede kullanılır.

Geri Dönüştürülebilir Plastik Türleri
 

• Polietilen tereftalat - Meşrubat, su şişeleri, kavanozlar.
• Yüksek yoğunluklu polietilen - Su boruları, şampuan şişeleri.
• Polivinil klorür - Yiyecek dışı şişeler, çit, parmaklık, pencere.
• Düşük yoğunluklu polietilen - Sera örtüsü, film, ambalaj, elektrik sanayi.
• Polipropilen - Plastik şişe, elektrik sanayi, mutfak eşyası.
• Polistiren - Oyuncak, video kaset, yalıtım malzemeleri
• Polikarbonat - Naylon

Bilmemiz gereken, hangi plastiğin hangi tanımlama koduna sahip olduğunu doğru tanımlamak ve tanım koduna göre tasnif edip, ayrıştırmaktır.

Hangi plastiğin ne olduğunu ve geri dönüştürülüp dönüştürülemeyeceğini ne belirler?

Plastik üreticilerinin, plastik türünü ve geri dönüşümlü olup olmadıklarını belirlemelerine yardımcı olmak adına, plastik reçine numarası tanımlama sistemi hayata geçirilmiştir.
Bu tanımlama sistemi, hem ürün kontrollerinde, hem de geri dönüşümlü malzemelerin tasnifi için yardımcı olan tanım kodlarından oluşmaktadır.

Plastikleri nasıl sıralayabileceğiniz ve sınıflandırabileceğinize dair sizlere bir kaç önerimiz olacak;

1. Türlerine göre sıralayın.
Yukarıda anlattığımız tanımlama sistemine uygun olarak ve tabii yaşam alanınızda buna ayıracak yer açabiliyorsanız, plastikleri ayrı depolama ünitelerinde, türlerine göre istiflemeniz, sizden bu atıkları alacak geri dönüşüm firmaları veya belediye hizmetleri için de kolaylık sağlayacaktır.
2. Üretim kaynaklarına göre ayırın.
Gıda üreticilerinden veya Kozmetik üreticilerinden gibi, farklı tüketim kaynaklarından gelen plastik atıklarını farklı depolama ünitelerinde saklayın ve eğer geri dönüşümde kullanabiliyorlarsa, depolanmış atıklarınızı bu üreticilere geri iade edin.
3. Malzemeleri sıkıştırın ve daha az yer kaplamasını sağlayın.
Plastik hakkındaki en güzel konulardan biri de, rahatlıkla esneyebilir, kırılabilir ve sığdırılabilir olmalarıdır. Ne kadar az yer kaplarlarsa, bir seferde daha çok plastik atık malzeme toplayabilir ve geri dönüşüm firmalarının almaları için saklayabilirsiniz.
4. Eğer hiç bir şekilde sınıflandırarak ayıracak ve saklayacak, yer ve zamanınız yok ise, günlük plastik atığınızı, en yakınınızdaki geri dönüşüm kumbaralarına bırakmayı ihmal etmeyin.

Dip Not: Hammadde kaynaklarımız sınırlıdır. Bugün, kullanım ömrünü tamamlamış ürünlerin geri dönüştürülmesi hayati önem taşımaktadır.Geri dönüştürülmüş malzemeler birçok yeni ürün için başlangıç maddesi olup yeni malzemelerden daha uygun fiyatlıdır ve en önemlisi çevre dostu oldukları için mevcut kaynaklarımızı korumamıza katkı sağlamaktadır. Kurumsal şirketler ve tüketim malzemeleri üreticileri özellikle ürün yaşam döngüsü analizlerini (CO2 sertifikaları) iyileştirme konusunda duyarlıdır.
Belirtilen sanayi alanlarında yer alan şirketlerin neredeyse yarısı hammaddeye bağlı olarak çalışmalarını sürdürmektedir ve bu yüzden geri dönüştürülmüş malzemelerin daha fazla sürdürülebilirlik sağlamak adına önemli olduğunu düşünürler.

• geri dönüşüm
• atık
• çevre kirliliği
• plastik
• mikroplastik
• mikro tanecikler